Адреналектомия - бу буйрак усти безларининг бир ёки иккаласини жарроҳлик ёъли билан олиб ташлаш. Буйрак усти безлари жуфтлашган эндокрин безлар бўлиб, уларнинг ҳар бири ҳар бир буйрак устида жойлашган. Буйрак усти безлари эпинефрин, норепинефрин, андрогенлар, эстрогенлар, алдостерон ва кортизол каби гормонларни ишлаб чиқаради.

1992 йилда биринчи марта тасвирланганидан бери лапароскопик адреналектомия кўпгина яхши хулқли буйрак усти касалликлари учун танлов усули сифатида очиқ адреналектомия ўрнини эгаллади. Лапароскопик адреналектомия 1 см гача бўлган тўртта жуда кичик кесма орқали амалга оширилади. Лапароскопик жарроҳликнинг одатий афзалликлари, жумладан камроқ касалланиш ва касалхонага ётқизиш муддатини қисқартириш бир нечта тадқиқотлар билан тасдиқланган. Кўпгина ҳолларда беморлар операциядан кейинги кун чиқарилади.

Адренал жарроҳликнинг мақсади

 

Адреналектомия одатда буйрак усти ўсмалари бўлган беморларга тавсия этилади. Ўсмалар ёмон ёки яхши хулқли бўлиши мумкин, аммо уларнинг барчаси бир ёки бир нечта гормонларни ортиқча ишлаб чиқаришга мойилдир. Муваффақиятли протседура гормонал номутаносибликни тузатишга ёрдам беради ва саратон ўсмаларини бошқа органларга тарқалишидан олдин олиб ташлаши мумкин.

 

Баъзида буйрак усти безлари томонидан ишлаб чиқарилган гормонлар бошқа ҳолатни, масалан, кўкрак саратонини кучайтириши мумкин бўлса, адреналектомия тавсия этилиши мумкин.

 

Гормонал фаол ва функтсионал бўлмаган аденомалар ёки феокромотситомалар ҳам лапароскопик эксизён учун жуда мос келади, чунки улар кичик ва кўпинча очиқ адреналектомияга қараганда лапароскопия билан яхши кўринади.

Буйрак усти безлари операциясидан кейин беморни парвариш қилиш

 

Буйрак усти безларини олиб ташлаш бўйича операциядан сўнг беморлар турли вақтларда касалхонада қолишади.

Очиқ жарроҳликдан сўнг, одатда 3 дан 7 кунгача бўлган энг узоқ касалхонада қолиш талаб этилади. Эндоскопик технологиялардан фойдаланиш беморларни операциядан кейинги куниёқ чиқариш имконини берди. Шунингдек, лапароскопик адреналектомия билан интраоператиф қон ёъқотиш даражаси ва операциядан кейинги оғриқ синдроми сезиларли даражада камаяди.

Адреналектомиядан сўнг алоҳида ташвиш - беморнинг гормонал мувозанати. Гормонал муаммоларни аниқлаш учун бир нечта керакли лаборатория тестлари буюрилиши мумкин. Бундан ташқари, буйрак усти ўсмаларининг айрим турлари олиб ташланганидан кейин қон босими билан боғлиқ муаммолар ва инфектсиялар тез-тез учрайди.

Адреналектомия хавфи

 

Адреналектомия хавфига асосий тиббий ҳолат, жарроҳлик ёки иккаласи сабаб бўлган гормонал номутаносиблик киради. Хавфлар шифо муаммолари, қон босимининг ўзгариши ва метаболик муаммоларни ўз ичига олиши мумкин.

Бошқа хавфлар кўплаб операциялар учун хосдир. Буларга қон кетиш, яқин атрофдаги органларнинг шикастланиши (талоқ, ошқозон ости бези), ичак дисфунктсияси, ўпкада қон қуйқалари, ўпка муаммолари, жарроҳлик инфектсиялари, оғриқ, чандиқлар мавжуд.

 

Буйрак усти безлари операциясининг нормал натижалари

Адреналектомиянинг натижаси асосан беморнинг аҳволига боғлиқ. Масалан, гипералдостеронизм ҳолатида буйрак усти безларини жарроҳлик ёъли билан олиб ташлаш ажойиб натижалар беради. Феокромотситома ташхиси қўйилган беморларда малигн феокромотситома ҳолатларида узоқ муддатли даволаниш кам учрайди. Метастатик касаллик бўлса, беш йиллик омон қолиш даражаси 36 фоизни ташкил қилади.

 

Кўпгина лапароскопия марказларида лапароскопик адреналектомия стандарт амалиётга айланди.

Адреналектомияга алтернатива

 

Адреналектомиянинг муқобил усуллари беморнинг соғлиғининг ҳолатига жуда боғлиқ бўлиб, операцияни бажариш тўғрисида қарор қабул қилишда асосий нарса бўлади. Баъзи ҳолларда дори терапияси адреналектомияга алтернатива сифатида кўриб чиқилиши мумкин.

 

Ушбу мақолада келтирилган маълумотлар фақат ўқувчини хабардор қилиш учун мўлжалланган. Бу соғлиқни сақлаш мутахассиси маслаҳатининг ўрнини боса олмайди.

 

Таққослаш параметрлари	Эндоскопик	Лапаротом
Ўртача иш вақти	25-60 дакика	1-3 соат
қон ёъқотиш	50 - 100мл.	100-1000мл.
Операциядан кейинги оғриқ синдроми	Заиф ифодаланган	Бир неча кун давомида кучли оғриқ қолдирувчи воситалар
Фаол ҳолатга қайтинг	1 кун	2-3 кун
Касалхонада қолиш муддати	2 - 3 кун	3 – 7 кун
Операциядан кейинги ёпишқоқлик эҳтимоли	паст	юкори
Реабилитатсия даври, тўлиқ ҳаёт тарзига қайтиш	7 - 10 кун	30 кундан ортиқ
Кесилган чурралар эҳтимоли	паст	юкори